Στη μνήμη του Αλέκου Ι. Στράλλα (1960-2017) του τελευταίου δασκάλου ελληνικών στη Μπίτολα.
 | ||
| Γεώργιος Γ. Λιόντας, Η κύρια πρόσοψη της ελληνικής αστικής σχολής Μοναστηρίου, Bitola 1906 ΦΑ 3Ε31.028 |
 |
| Γεώργιος Γ. Λιόντας, Άποψη της ελληνικής αστικής σχολής Μοναστηρίου από την αυλή με τους μαθητές, Bitola 1906 ( ΦΑ 3Ε31.033) |
Η ελληνική αστική σχολή ή Μουσίκειος Αστική Σχολή δημιουργήθηκε στο Μοναστήρι (σήμερα Bitola) τη
δεκαετία 1879-1889, με δαπάνες του εγκατεστημένου στη Ρουμανία ομογενή
Μουσίκου. Την ίδια περίοδο ιδρύθηκε και το γυμνάσιο το οποίο αναγνωρίστηκε από το Πανεπιστήμιο των Αθηνών και οι απόφοιτοί του εισάγονταν σε αυτό χωρίς εξετάσεις.
 |
| Γεώργιος Γ. Λιόντας (αποδίδεται), Οι απόφοιτοι του ελληνικού γυμνασίου Μοναστηρίου το έτος 1898. Bitola 1898 ( ΦΑ 3E31.035, δωρεά Αθανασίας Κ. Αβδάλη ) |
Στην πίσω πλευρά της φωτογραφίας, πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί κολλημένο στο χαρτόνι, είναι γραμμένα με καφέ μελάνι τα ονόματα των εικονιζόμενων. Ξεθωριασμένο από το χρόνο, το μελάνι επιτρέπει με δυσκολία την αποκρυπτογράφηση των ονομάτων που ακολουθούν. Διατηρούμε κάποια επιφύλαξη ως προς την ορθότητά τους.
Οι κατά το έτος 1898 εκ του Ελληνικού Γυμνασίου Μοναστηρίου αποφοιτήσαντες μαθηταί. (το verso της παραπάνω φωτογραφίας)
Νικόλαος Χαρ. Γεωργιάδης εκ Ζαγορίου, Θωμάς Ι. Τσαλαβάρας εκ Ναούσης, Νικόλαος Βούρκας εκ Κοζάνης, Δημήτριος Ιωαννίδης εκ Μοναστηρίου, Μιχαήλ Ιωάν. Σόντης εκ Μοναστηρίου, Πέτρος Χριστίνας εκ Ναούσης, Πέτρος Γιόρκας εκ Μοναστηρίου, Αλέξανδρος Χρ. Δούμας εκ Μοναστηρίου, Κωνσταντίνος Δ. Σιουλής εκ Μοναστηρίου, Ιωάννης Νικ. Κομής εκ Μοναστηρίου, Περικλής Ιάκ. Κολάσης εκ Μοναστηρίου, Αλέξανδρος Ιωσ. Σαβάλλας εκ Μοναστηρίου, Λεωνίδας Χατζηνικολάου εκ Ελβασανίου, Αλέξανδρος Ι. Βλατσιώτης εκ Μοναστηρίου, Χαρίλαος Κ. Μάλτος εκ Μεγαρόβου, Μιχαήλ Κορίννας εκ Μεγαρόβου.
Οι περισσότεροι απόφοιτοι είναι ντόπιοι, δύο είναι από το γειτονικό Μεγάροβο.
"Τέλειον γυμνάσιον, κτίριον ευπρεπές μετ' ευρέος περιβόλου". Με αυτά τα λόγια περιέγραψε το γυμνάσιο του Μοναστηρίου ο Γεώργιος Κ. Χατζηκυριακός στις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις με τίτλο Σκέψεις και εντυπώσεις εκ περιοδείας ανά την Μακεδονίαν μετά τοπογραφικών, ιστορικών και αρχαιολογικών σημειώσεων που εκδόθηκαν το 1906 από τα τυπογραφικά καταστήματα Ανέστη Κωνσταντινίδη στην Αθήνα. Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το Η' κεφάλαιο με τίτλο Μοναστήριον και πέριξ κώμαι.
"Αμέσως εκ του σιδηροδρομικού σταθμού του Μοναστηρίου εμφανίζεται νέα σκηνή της εν τη περιωνύμω χώρα ζωής και κινήσεως. Ειδωλοσκόπιον εθνικοτήτων και θρησκευμάτων, μωσαϊκόν φυσιογνωμιών και αμφιέσεων....Το Μοναστήριον σήμερον αποτελεί την δευτερεύουσαν πόλιν της Μακεδονίας. Είναι πρωτεύουσα του ομωνύμου νομού αυτής και έδρα του Μητροπολίτου Πελαγωνείας. Τον πληθυσμόν αυτής αναβιβάζουσι εις 50.000 ών αι 20.000 Έλληνες, πολλοί των οποίων χρώνται τω βλαχομιγεί γλωσσικώ ιδιώματι.... Ο μέγας και μοναδικός Μητροπολιτικός ναός, ευπρεπέστατος και πολυτελώς κεκοσμημένος, το Μητροπολιτικόν οίκημα σεμνόν και επιβάλλον, το τέλειον γυμνάσιον, κτίριον ευπρεπές μετ'ευρέος περιβόλου, εν ώ και το νεόδμητον οικοτροφείον, όλη η σειρά των λοιπών παιδευτηρίων, αρρένων και θηλέων, το νοσοκομείον αρτίως διωργανωμένον μετά πλήρους και άριστα λειτουργούντος χειρουργείου και η όλη της κοινότητος ταύτης επιβολή, περιλαμβανούσης άνδρας μορφώσεως επιστημονικής και κοινωνικής, διαπρυσίως λαλούσι την άσβεστον του Ελληνισμού φλόγα..." *
Οι μαθητές μας είναι άγνωστοι. Δυστυχώς στη φωτογραφία δεν υπάρχει άλλη ένδειξη εκτός της λεζάντας πάνω στο πλαίσιο. Κάποιους καθηγητές ταυτίσαμε χάρη στο βιβλιο του Παντελή Γ. Τσάλλη Το δοξασμένο Μοναστήρι, Θεσσαλονίκη 1932, ανατυπωμένο το 1982.
Η εικονογράφηση του βιβλίου βασίσθηκε στις φωτογραφίες του Λιόντα. Τα πορτραίτα των καθηγητών και δασκάλων που δημοσιεύονται στο βιβλίο προήλθαν και αυτά από την ομαδική φωτογραφία των καθηγητών του γυμνασίου αφού απομονώθηκαν τα πρόσωπα. Έτσι ταυτίσαμε κάποιους από τους καθηγητές.
Από αριστερά οι καθηγητές: Χαράλαμπος Τριανταφυλλίδης, Ευάγγελος Τσιούπτσης, άγνωστος, άγνωστος, Μιχαήλ Πέτρου, Αλέξανδρος Ζουμετίκου (γυμνασιάρχης), ακολουθούν ένας ιερέας, δύο άγνωστοι και ο τελευταίος δεξιά Δημήτριος Μάρκου.
Ο Γεώργιος Γ. Λιόντας ήταν Μοναστηριώτης φωτογράφος που διατηρούσε φωτογραφείο και στη Θεσσαλονίκη. Εξετάζοντας τις φωτογραφίες του Αρχείου μας, υποθέτουμε ότι η ελληνική κοινότητα του Μοναστηρίου του ανέθεσε την φωτογράφιση των εκπαιδευτηρίων της στις αρχές του 20ού αιώνα. Το γεγονός ότι η φωτογράφιση αυτή έγινε μεσούντος του Μακεδονικού Αγώνα δεν πιστεύουμε ότι είναι τυχαίο.
Βασιλική Αθ. Χατζηγεωργίου
Νικόλαος Χαρ. Γεωργιάδης εκ Ζαγορίου, Θωμάς Ι. Τσαλαβάρας εκ Ναούσης, Νικόλαος Βούρκας εκ Κοζάνης, Δημήτριος Ιωαννίδης εκ Μοναστηρίου, Μιχαήλ Ιωάν. Σόντης εκ Μοναστηρίου, Πέτρος Χριστίνας εκ Ναούσης, Πέτρος Γιόρκας εκ Μοναστηρίου, Αλέξανδρος Χρ. Δούμας εκ Μοναστηρίου, Κωνσταντίνος Δ. Σιουλής εκ Μοναστηρίου, Ιωάννης Νικ. Κομής εκ Μοναστηρίου, Περικλής Ιάκ. Κολάσης εκ Μοναστηρίου, Αλέξανδρος Ιωσ. Σαβάλλας εκ Μοναστηρίου, Λεωνίδας Χατζηνικολάου εκ Ελβασανίου, Αλέξανδρος Ι. Βλατσιώτης εκ Μοναστηρίου, Χαρίλαος Κ. Μάλτος εκ Μεγαρόβου, Μιχαήλ Κορίννας εκ Μεγαρόβου.
Οι περισσότεροι απόφοιτοι είναι ντόπιοι, δύο είναι από το γειτονικό Μεγάροβο.
"Τέλειον γυμνάσιον, κτίριον ευπρεπές μετ' ευρέος περιβόλου". Με αυτά τα λόγια περιέγραψε το γυμνάσιο του Μοναστηρίου ο Γεώργιος Κ. Χατζηκυριακός στις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις με τίτλο Σκέψεις και εντυπώσεις εκ περιοδείας ανά την Μακεδονίαν μετά τοπογραφικών, ιστορικών και αρχαιολογικών σημειώσεων που εκδόθηκαν το 1906 από τα τυπογραφικά καταστήματα Ανέστη Κωνσταντινίδη στην Αθήνα. Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το Η' κεφάλαιο με τίτλο Μοναστήριον και πέριξ κώμαι.
"Αμέσως εκ του σιδηροδρομικού σταθμού του Μοναστηρίου εμφανίζεται νέα σκηνή της εν τη περιωνύμω χώρα ζωής και κινήσεως. Ειδωλοσκόπιον εθνικοτήτων και θρησκευμάτων, μωσαϊκόν φυσιογνωμιών και αμφιέσεων....Το Μοναστήριον σήμερον αποτελεί την δευτερεύουσαν πόλιν της Μακεδονίας. Είναι πρωτεύουσα του ομωνύμου νομού αυτής και έδρα του Μητροπολίτου Πελαγωνείας. Τον πληθυσμόν αυτής αναβιβάζουσι εις 50.000 ών αι 20.000 Έλληνες, πολλοί των οποίων χρώνται τω βλαχομιγεί γλωσσικώ ιδιώματι.... Ο μέγας και μοναδικός Μητροπολιτικός ναός, ευπρεπέστατος και πολυτελώς κεκοσμημένος, το Μητροπολιτικόν οίκημα σεμνόν και επιβάλλον, το τέλειον γυμνάσιον, κτίριον ευπρεπές μετ'ευρέος περιβόλου, εν ώ και το νεόδμητον οικοτροφείον, όλη η σειρά των λοιπών παιδευτηρίων, αρρένων και θηλέων, το νοσοκομείον αρτίως διωργανωμένον μετά πλήρους και άριστα λειτουργούντος χειρουργείου και η όλη της κοινότητος ταύτης επιβολή, περιλαμβανούσης άνδρας μορφώσεως επιστημονικής και κοινωνικής, διαπρυσίως λαλούσι την άσβεστον του Ελληνισμού φλόγα..." *
 |
| Γεώργιος Γ. Λιόντας, Ομαδικό πορτραίτο καθηγητών και μαθητών του Γυμνασίου του Μοναστηρίου, Bitola 1906 ( ΦΑ 3Ε31.029) |
Οι μαθητές μας είναι άγνωστοι. Δυστυχώς στη φωτογραφία δεν υπάρχει άλλη ένδειξη εκτός της λεζάντας πάνω στο πλαίσιο. Κάποιους καθηγητές ταυτίσαμε χάρη στο βιβλιο του Παντελή Γ. Τσάλλη Το δοξασμένο Μοναστήρι, Θεσσαλονίκη 1932, ανατυπωμένο το 1982.
Η εικονογράφηση του βιβλίου βασίσθηκε στις φωτογραφίες του Λιόντα. Τα πορτραίτα των καθηγητών και δασκάλων που δημοσιεύονται στο βιβλίο προήλθαν και αυτά από την ομαδική φωτογραφία των καθηγητών του γυμνασίου αφού απομονώθηκαν τα πρόσωπα. Έτσι ταυτίσαμε κάποιους από τους καθηγητές.
 |
| Λεπτομέρεια της φωτογραφίας ΦΑ 3Ε31.029 |
Από αριστερά οι καθηγητές: Χαράλαμπος Τριανταφυλλίδης, Ευάγγελος Τσιούπτσης, άγνωστος, άγνωστος, Μιχαήλ Πέτρου, Αλέξανδρος Ζουμετίκου (γυμνασιάρχης), ακολουθούν ένας ιερέας, δύο άγνωστοι και ο τελευταίος δεξιά Δημήτριος Μάρκου.
Ο Γεώργιος Γ. Λιόντας ήταν Μοναστηριώτης φωτογράφος που διατηρούσε φωτογραφείο και στη Θεσσαλονίκη. Εξετάζοντας τις φωτογραφίες του Αρχείου μας, υποθέτουμε ότι η ελληνική κοινότητα του Μοναστηρίου του ανέθεσε την φωτογράφιση των εκπαιδευτηρίων της στις αρχές του 20ού αιώνα. Το γεγονός ότι η φωτογράφιση αυτή έγινε μεσούντος του Μακεδονικού Αγώνα δεν πιστεύουμε ότι είναι τυχαίο.
Βασιλική Αθ. Χατζηγεωργίου
Φωτογραφικό Αρχείο -ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ
*Γεώργιος Χατζηκυριακός, Σκέψεις και εντυπώσεις εκ περιοδείας ανά την Μακεδονίαν μετά τοπογραφικών, ιστορικών και αρχαιολογικών σημειώσεων, Εκ των Τυπογραφικών Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου, Αθήνα 1906.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου